“Hey, waarom praat jij niet met mij? Ben jij een beetje verlegen?”
Ik kijk op van mijn schrijfblok. Voor me staat een vijfjarig jongetje die me met grote ogen recht aankijkt. Terwijl hij tegen me praat, trekt hij aan m’n arm en houdt me een verfschort voor. “Wil je me helpen?”
Nee, ik ben niet verlegen. Maar als ik voor observatie in een klas ben probeer ik zo weinig mogelijk het proces te verstoren. Een praatje maken met leerlingen vind ik heel leuk en belangrijk, maar dat bouw ik altijd wel op, ook in overleg met de leerkracht, om ongewenste effecten te voorkomen. Zo ver was het bij deze observatie nog niet gekomen.
Leuk hoe dit jongetje het initiatief neemt. Hij is de eerste uit de groep die contact maakt met woorden. Het oogcontact was al eerder op gang gekomen. Ik help hem zijn schort aan te trekken en even later rent hij weg naar de plek waar hij met viltstiften aan de slag gaat. Hij steekt nog even z’n duim naar me op en glundert van oor tot oor. In het vervolg van de schooldag krijg ik van meerdere klasgenootjes een boks. De kurk is van de fles.
“Waarom praat jij (nog) niet met mij?”
Dat denk ik ook regelmatig bij leerlingen die ik tegenkom tijdens observaties. De een legt al vrij snel contact en wil van alles vertellen en de ander bekijkt je vanaf een afstandje.
Contact maken en dingen gaan verwoorden heeft uiteraard alles te maken met het ervaren van veiligheid. Contact maken is een keus en het maken van die keus heeft tijd nodig.
Die tijd neem ik er graag voor omdat het me helpt om de situatie in een klas of rondom een kind beter te begrijpen. Het beeld wordt pas compleet als ik het ook kan en mag zien door de bril van de leerling(en). Ze hebben ons veel te geven!
Gelukkig heeft contact maken meer uitingsvormen dan taal en is taal meer dan woorden, dus er is altijd wat te observeren. Maar in gesprek komen is toch wel de kers op de taart.
Het contactje met dit jongetje brengt me weer bij allerlei bekende en nieuwe gedachten.
- Over het belang van praten mét leerlingen (en niet alleen óver leerlingen). Dat kost soms meer moeite en tijd, maar het is het waard en doet ook recht aan het kind.
- Over de tijd die het regelmatig nodig heeft om met leerkrachten echt in gesprek te raken over wat er speelt in de groep, welke gedachten en gevoelens dat geeft en over wat je eigen rol in zo’n situatie is. Als ik deze tijd bij de offerte al niet inplan, is de kans groot dat na schooltijd de tijd wordt opgeslokt door al die andere dingen die ook nog moeten gebeuren.
- Over het belang van zorgvuldigheid in het verwoorden en het duiden van dingen die ter sprake komen. Over luisteren, luisteren, luisteren en praten.
- Over de tijd en omstandigheden die ook voor mijzelf nodig zijn om echt in contact te komen en woorden te (durven) geven aan dingen die bespreekbaar gemaakt moeten worden.
Gisteren was ik weer op locatie en zag ik het jongetje door de klas sjouwen. Mooi ventje! Ik pakte mijn schrijfblok en begon de observatie met een glimlach.
