Vanuit mijn werkplek heb ik zicht op dit leuke vogeltje wat minstens twee dingen tegelijk aan het doen is: eten en opletten; bezig met het voer en tegelijk ook bezig met het scannen van de omgeving op gevaar.
Ik ben bezig met het ordenen van risicofactoren rondom groepsdynamiek en gedrag in de klas en het ontdekken van patronen en lijnen in de vele waarnemingen die ik in schoolklassen doe.
Eén daarvan is de functie van veiligheidsbeleving binnen het leerproces.
Wie zich niet veilig voelt, kan zich niet helemaal overgeven aan het leren.
Daarin verschillen leerlingen niet van vogeltjes.
Een open deur, zo lijkt het. Toch zijn we binnen de scholen veel bezig met het voer, met de presentatie van het voer en met het opleuken van het hokje. Op zich niets mis mee, want verandering van spijs en variatie in aanbod doen eten. Maar als veiligheid in het geding is, komt er van het eten weinig tot niets terecht.
Een veilige leeromgeving … hoe realiseer en bewaak je die?
Veiligheid gaat over meer dan alleen pesten of externaliserend gedrag.
- Pesten is doorgaans het ongewilde gevolg van onduidelijke sociale normen, gebrek aan sturing en begrenzing, onvermogen om met spanning of conflicten om te gaan … beleving van onveiligheid en een niet-geslaagde poging om die toch te creëren.
- Externaliserend gedrag is doorgaans een alarmsignaal van een kind wat moeite heeft met emotieregulatie, of wat worstelt met onderliggende stress of trauma, of wat mogelijk extra ondersteuning nodig heeft bij het omgaan met het leren en de leeromgeving.
Het ervaren van veiligheid heeft (o.a.) alles te maken met:
- Erkenning, jezelf geaccepteerd en begrepen voelen
- Het gedrag van je groepsgenoten begrijpen
- Leiderschap vanuit de leerkracht, in plaats van het recht van de sterkste
- Duidelijke regels en verwachtingen
- Een doorgaande lijn in de begeleiding
- Een leeromgeving, waar de prikkels beheersbaar zijn en waar je jezelf op het goede moment kunt concentreren
- Ervaren dat het werk wat je krijgt bij je mogelijkheden past
- Een leerkracht die ook in heftige situaties de rust kan bewaren
- Geen bijsturing zonder verbinding
- Gezien worden, nabijheid op het juiste moment
- Rechtvaardigheid
- Ruimte voor emoties
Dit is het hart van Inclusiever onderwijs!
Het vogeltje is alweer weg, maar blijft nog wel rondvliegen in m’n gedachten.
- Elk vogeltje zingt zoals het gebekt is
- Zo vrij als een vogeltje
- Een vreemde vogel zijn
- De vogel is gevlogen …
- Birds of a feather flock together
- A little bird told me
- Spread your wings
- He’s eagle-eyed
- Like a sitting duck
Leerzaam om deze uitdrukkingen te combineren met de kansen en alerts in leeromgevingen.